Beth – nietypowa, żaglówka kanoe z Australii

W latach 80. XIX wieku w USA bardzo rozpowszechniły się kanadyjki żaglowe. Stosowane były chętnie zarówno jako łodzie turystyczne, jak i regatowe. Entuzjaści tego typu łodzi zrzeszali się w kluby, wydawali przepisy klasowe łodzi zapokładowanych i otwartych, organizowali regaty. Powstały łodzie o bardzo dużych powierzchniach żagli, wyposażone w specjalne deski do balastowania, wymagające od sterników i załogi ogromnych umiejętności i uwagi.

W pierwszych latach XX wieku żaglowe kanadyjki były już popularne po obydwu stronach Atlantyku – głównie jednak w USA i Wielkiej Brytanii. Brytyjska żaglowa kanoe różniła się jednak od amerykańskiej typem ożaglowania. Wtedy, gdy kanadyjki amerykańskie miały ożaglowanie dwumasztowe (najczęściej lugrowy ket-kecz), Brytyjczycy preferowali ożaglowanie typu slup bermudzki. Po spektakularnym zwycięstwie Brytyjczyka Uffy Foxa na jego dostosowanym do amerykańskich przepisów „dwumasztowym slupie” VALIANT & EAST ANGLIAN w 1933 roku, nastąpiło połączenie przepisów i powstanie International Canoe Class 10 sq.m . Uffa Fox zaprojektował i zbudował również ciekawą, dwuosobową BRYNHILD, na której odbył rejs z Wielkiej Brytanii do Francji i dalej, wzdłuż francuskiego wybrzeża, ale tamtym łodziom i ich historii chciałbym poświęcić kiedyś osobny artykuł.

Równolegle do powstania międzynarodowych przepisów i klas regatowych istniały wciąż lokalne kluby zapaleńców żeglujących regatowo i turystycznie na tradycyjnych, dwumasztowych kanadyjkach, zbliżonych czasem do słynnego pierwowzoru kajaka żaglowego McGregora lub, innym razem, do słynnej ETHEL – jednej z pierwszych łodzi zwanych „canoe yawl” – szerszych i cięższych od typowych kanadyjek. Zadziwiająca jest różnorodność typów żaglowych kajaków i kanadyjek oraz „canoe yawls”, jakie dziś możemy spotkać w internecie oraz na wodach wielu krajów. Okazuje się, że również te bardziej tradycyjne typy żaglowych łodzi, w niektórych krajach są bardzo  popularne, cenione i budowane do dziś. Główne, pożądane zalety żaglowej kanadyjki, to lekkość i szybkość. Żaglowa kanadyjka może być łatwo zbudowana samodzielnie przez amatora, przechowywana w przydomowym garażu, samodzielnie przez niego załadowywana na samochodowy bagażnik dachowy i wodowana.

Kilka lat temu mój brat zainteresował się nietypową konstrukcją żaglowej canoe z Australii – i w rezultacie kupił projekt. Zaprojektowana przez australijskiego projektanta prostych, sklejkowych łódek, Michaela Storera, BETH zasługuje na uwagę z kilku powodów. Jej kadłub zasadniczo odbiega kształtem od obłych kształtów kanadyjek i „canoe yawls”, przypomina raczej amerykańskie łodzie typu sharpie z XIX wieku oraz nawiązuje do niektórych konstrukcji amerykańskiego projektanta Phila Bolgera. Michael Storer nie wypiera się tych proweniencji. Dzięki uproszczonym kształtom kadłuba, BETH jest bardzo prosta w budowie (podobnie jak inne „instant boats” Phila Bolgera i Jima Michalaka). Do budowy kadłuba BETH potrzeba 2 arkusze sklejki grubości 6 mm i 3 arkusze sklejki grubości 4 mm (najlepiej sklejki szkutniczej z drewna okoume – Gaboon), trochę listew z drewna świerkowego (dla lekkości), żywica epoksydowa z utwardzaczem oraz krzemionka do klejenia. Dokumentacja zawiera szereg szczegółowych rysunków oraz bardzo dokładną instrukcję budowy (w języku angielskim).

BETH jest jednak (mimo bardzo prostej konstrukcji) łódką bardzo elegancką, a do tego szybką. Łatwo wchodzi w ślizg, a szybkością niewiele ustępuje Laserowi. Projektant (jednocześnie budowniczy i właściciel prototypu) podaje, że BETH jest jednak dużo przyjemniejsza w prowadzeniu od Lasera i nie wymaga od sternika takich akrobacji – na BETH, dużo rzadziej niż na Laserze, zwroty przez rufę kończą się wywrotką. Przy bardzo tradycyjnym wyglądzie BETH, Michael Storer zrezygnował z kompromisów jeżeli chodzi o sprawność hydrodynamiczną – łódka jest wyposażona w efektywny, głęboki i smukły miecz szybrowy o bardzo precyzyjnie dobranym profilu oraz tak samo profilowaną płetwę sterową. Tradycyjne ożaglowanie, zrównoważone lugrowe typu ket-kecz, jest być może mniej efektywne od innych, bardziej nowoczesnych, jednak Michael Storer na swojej stronie internetowej podaje sposób jak regulować ten typ ożaglowania, aby było efektywne w stopniu porównywalnym do żagli współczesnych. Mankamentem na naszych, płytkich wodach może być głęboki, szybrowy miecz – w związku z tym, że skrzynka mieczowa jest głównym elementem konstrukcyjnym kadłuba, trudno to zmienić. Michael Storer proponuje, by na płytkie wody zastosować drugi, płytszy miecz szybrowy (on też tak zrobił), licząc się z tym, że jednak zdolność łódki do ostrego chodzenia na wiatr nieco się pogorszy.

Reasumując: BETH może okazać się łódką bardzo odpowiednią dla kogoś, kto lubi szybką i ekscytującą żeglugę podczas weekendowych wypadów, a od swojej łodzi wymaga taniości i lekkości oraz niesztampowego, trochę nostalgicznego charakteru.

Dane techniczne (według dokumentacji – istnieją pewne, niewielkie rozbieżności w różnych źródłach):

długość 4,702 m
szerokość 0,850 m
wyporność147 kg
masa kadłuba (materiały zgodne z projektem) 31,7 kg
powierzchnia żagli (grot 6,04 m2, bezan 1,53 m2) – 7,57  m2

Strony internetowe na temat łodzi Michaela Storera:
Strona główna: http://www.storerboatplans.com/
BETH: http://www.storerboatplans.com/Beth/beth.html
Blog: http://boats-storerdesign.blogspot.com/
Forum: http://www.woodworkforums.com/forumdisplay.php?f=29
Zdjęcia: http://www.flickr.com/photos/boatmik/

Niektóre strony internetowe na temat żaglowych kanadyjek i kajaków:
http://www.paddlin.com/fivelakes/canoe_sailing.html
http://dragonflycanoe.com/
http://www.canoesailingmagazine.com/
http://groups.yahoo.com/group/sailing_canoes/
http://en.wikipedia.org/wiki/Canoe_Sailing

 

Tags: budowa jachtu, jachty drewniane, jachty z drewna, kajak

Category: Spis treści, Technika