Beemka

Nawiązując do artykułu o wykonaniu poszycia słomkowego warto przypomnieć całkiem już zapomnianą dzisiaj łódź BM, budowaną w taki właśnie sposób, która w latach pięćdziesiątych, obok także słomkowej Omegi, królowała na polskich jeziorach. W 1956 roku wydawnictwo „Sport i Turystyka” wydało plany do amatorskiej budowy tej łodzi opracowane przez Jana Gostkiewicza, Jana Głazka i Józefa Wierzbickiego na podstawie oryginalnej holenderskiej dokumentacji. We wstępie autorzy przytaczają historię łodzi i z entuzjazmem opisują jej cechy.

„Jola żaglowa BM nie jest konstrukcją nową, powstała bowiem w latach trzydziestych [XX w. – przyp. red]. Konstruktorem jej jest H. Bulthuis, zamieszkały w mieście Bergum, położonym nad jeziorem Bergum w północnej Holandii, w prowincji Fryzja, na wschód od miasta Leeuwaarden. Nazwa BM jest skrótem „Bergumermeerklasse”, co znaczy po holendersku – klasa jeziora Bergum. W katalogach holenderskich jest też nazywana Uniwersal w odróżnieniu od innej łodzi, również konstrukcji H. Bulthuisa – Corrector. Uniwersal ma 12 m2 żagla i w Holandii nazywana jest często małą BM, a Corrector ma 16 m2 żagla i jest nazywana dużą BM.

Żeglarze polscy zainteresowali się małą BM w roku 1936 i jeszcze w tym roku w numerze 12 miesięcznika Akademickiego Związku Morskiego „Szkwał” ukazał się pierwszy artykuł omawiający zalety tej łodzi – prostotę konstrukcji i nadzwyczajną taniość. W roku 1937 wyszła nakładem tegoż Akademickiego Związku Morskiego RP broszura pod tytułem „Żaglówka popularna – instrukcja do amatorskiej budowy joli holenderskiej BM”, opracowana przez Olgierda Jabłońskiego, jednego z czynniejszych i lepszych ówczesnych konstruktorów. Jabłoński w opracowaniu swoim usunął szereg błędów, które wkradły się do instrukcji i planów holenderskich, wydanych z widocznym pośpiechem.

W porównaniu z innymi łodziami, używanymi przed wojną na Wiśle, BM okazała się nieco cięższa i wolniejsza, wobec czego nie znalazła szerszego zastosowania na naszych rzekach. Za to na jeziorach augustowskich (Wigry), gdzie w pełni uwypukliły się wszystkie jej zalety, zyskała wielu gorących zwolenników.Po wojnie starania kilku żeglarzy szły w kierunku odnalezienia przynajmniej jednego egzemplarza planów i instrukcji opracowanych przez Jabłońskiego. Niestety, usiłowania te nie dały pozytywnego rezultatu i trzeba było sprowadzić nowy egzemplarz planów i instrukcji z Holandii, przetłumaczyć tekst i całą pracę wykonać na nowo.

W roku 1948 w czerwcu spłynęła pierwsza powojenna seria sześciu BM-ek, zbudowanych w warsztatach Liceum Komunikacyjnego w Olsztynie. Powstała wówczas koncepcja rozprowadzenia po szkołach kompletów gotowych elementów łodzi, by uczniowie mogli z łatwością zbudować sobie sami sprzęt żeglarski i zaczęli uprawiać ten wspaniały sport. Komplet taki obejmował: stewę, sześć żeber, pawęż, skrzynkę mieczową wraz z mieczem, kompletny ster, maszt z salingiem i bom, wszystkie okucia. Nabywca musiał zatem tylko zatroszczyć się o materiał na kil, wzdłużniki, poszycie łodzi i reling, a następnie zmontować całość.

W zimie 1948/9 warsztaty Liceum Komunikacyjnego przygotowały czterdzieści takich kompletów, a kierownik warsztatów – E. Gostkiewicz – opracował w maszynopisie skróconą instrukcję montażową łodzi z gotowych elementów. Komplety wraz z instrukcjami zostały rozesłane do szkół województwa olsztyńskiego.

Rozpowszechniona w ten sposób łódź wykazała wkrótce swoje wielkie zalety, które dadzą się ująć w trzech punktach:
1. prostota konstrukcji, a w konsekwencji łatwość i taniość budowy,
2. zalety nawigacyjne,
3. wyjątkowa przydatność łodzi do turystyki przede wszystkim na większych wodach śródlądowych.

Myślą przewodnią konstruktora była chęć zaprojektowania łodzi dla możliwie najszerszych mas młodzieży, a więc – taniej, by każdy mógł sobie na nią pozwolić, oraz prostej i łatwej w budowie, by każdy mógł ją sam zbudować nawet przy niewielkich umiejętnościach szkutniczo-stolarskich i za pomocą zaledwie kilku wręcz podstawowych narzędzi”

Na koniec warto dodać, że ponad trzydzieści lat później – w 1987 roku, ukazał się w „Żaglach” pięcioodcinkowy cykl artykułów pióra Witolda Tobisa także opisujący budowę łodzi BM.

dane techniczne:
długość całkowita 4,75 m
szerokość 1,50 m
zanurzenie 0,15/0,80 m
grot 8,8 m2
fok duży 3,0 m2
fok mały 1,8 m2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Cytat zaczerpnięto z:
J. E. Gostkiewicz, J. Głazek, J. Wierzbicki, „Popularna żaglówka turystyczna klasy BM. Instrukcja amatorskiej budowy, Sport i Turystyka, Warszawa 1956 r.

fot. Mirosław Werszko

rys. Radosław Werszko

Tags: budowa jachtu, jacht, jachty drewniane, jachty z drewna

Category: Spis treści, Technika