ożaglowanie? nie tylko slup… część 2

Udziec barani

Jest to najstarsza, do dzisiaj używana na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, odmiana żagla bermudzkiego. Trójkątny żagiel mocowany jest do masztu żmijką lub segarsami i rozpięty rozporowym bomem. Takie rozwiązanie bomu eliminuje konieczność stosowania obciągacza, znacznie zmniejsza obciążenia masztu i siły na szotach. Powoduje też korzystne ugięcie masztu, wypłaszczające żagiel przy silnym wietrze. Wybrzuszenie żagla można też w dużym zakresie regulować ręcznie. Niewielkie obciążenia masztu pozwalają na rezygnację z olinowania stałego. Nie stosuje się zwykle sztaksli, popularny jest za to osprzęt dwumasztowy kecz-ket. Pewnym problemem może być refowanie żagla, nieco trudniejsze niż przy konwencjonalnym grocie z likszparą i zwykłym bomem. Co ciekawe, tradycyjnym sposobem refowania jest przyciąganie fałdy żagla do masztu, zamiast do dolnego liku. Prosty bom rozporowy zniekształca żagiel na jednym z halsów. W praktyce, wada ta okazuje się niezbyt dokuczliwa; można wszakże dla jej usunięcia zastosować bardziej skomplikowany bom żebrowy.

Lugry

Cała rodzina żagli lugrowych była niezwykle popularna na łodziach rybackich i roboczych aż do końca XIX wieku. Popularność była w pełni zasłużona, gdyż żagiel lugrowy stawia niewielkie wymagania wytrzymałościowe masztowi i drzewcom, jest łatwy w wykonaniu, dość prosty w obsłudze i pozwala uzyskać dużą powierzchnię ożaglowania przy umiarkowanych rozmiarach elementów takielunku. Spotyka się wiele rodzajów żagli lugrowych, najbardziej godne polecenia to:

Lugier zwykły
Najprostsza odmiana, często pozbawiona bomu, z dolnym rogiem mocowanym wprost do masztu. Prostota konstrukcji okupiona jest dość dużymi siłami na szotach – aczkolwiek powierzchnia żagla przed masztem sprawia, że jest on częściowo zrównoważony.

Lugier zrównoważony

Żagiel ten rozpięty jest między rejką a przedłużonym do przodu bomem. Jest on niezwykle łatwy w obsłudze i refowaniu, siły na szotach są niewielkie, nie ma też kłopotów z kontrolą skrętu żagla.

“Split lug” czyli lugier rosyjski

Usunięto w nim wadę żagli lugrowych, jaką jest opieranie się płótna o maszt na jednym z halsów. Żagiel typu lugier zrównoważony został po prostu rozcięty na wysokości masztu. Powstały układ dwóch żagli można na upartego uznać za prototyp “aero-rigu”…

W rzeczywistości historia tego ożaglowania jest bardzo ciekawa. Było ono popularne w XVIII wieku, np. w brytyjskich szalupach ratunkowych. Tam jednak przednia część żagla była mocowana do dziobu, a tylna – troczona żmijką do masztu. Ożaglowanie bardzo więc przypominało zwykły slup gaflowy. W tej postaci “split lug” dotarł do Finlandii, gdzie stosowano go w małych okrętach wojennych. Rosjanie mogli się z nim zetknąć w czasie wojen z Finlandią pod koniec XVIII wieku. Jednak zastosowanie bomu, znacznie ułatwiającego obsługę żagla, jest prawdopodobnie oryginalnym pomysłem rosyjskich żeglarzy rzecznych.

 

Sliding gunter

Ożaglowanie to pochodzi z azorskich łodzi wielorybniczych. Krótki maszt przedłużony jest rejką, do której mocowany jest żagiel. Bom zwykły, rozporowy lub brak bomu – w ostatnim przypadku szoty prowadzi się jak w sztakslach. Żagiel można łatwo zarefować, opuszczając rejkę. Po jego zrzuceniu wszystkie drzewca mają niewielką długość i mieszczą się w całości na pokładzie.

Z pewnością istnieje jeszcze wiele prostych i tanich, tradycyjnych rodzajów ożaglowania – choćby żagle chińskie, które wymagałyby oddzielnej monografii… W każdym razie – jeżeli zależy nam na prostocie, niezawodności i niskich kosztach, warto przyjrzeć się starym pomysłom.

fot. archiwum autora

rys. Krzysztof Mnich

Tags: budowa jachtu, jacht, jachty, jachty z drewna, kleszcze kraba, osprzęt, osprzęt jachtowy, wyposażenie jachtu, żagiel lugrowy, żagiel łaciński, żagle trójkątne

Category: Spis treści, Technika